اكسترودر (Extruder) به مجموعه مارپيچ حلزوني و قالب پرس، گفته مي‌شود كه توسط آن محصول تحت فشار و عبور از مارپيچ حلزوني و قالب پرس با اشكال مورد نظر و اندازه‌هاي معين فراوري مي‌شود.
دستگاه اکسترودر در صنایع گوناگون از جمله پلاستیک (تولید فیلم های PP و PVC و …) صنایع غذایی (تولید انواع اسنک،پفک، ماکارونی، سویا پروتیُنی و …) ( تولید چسب از نشاسته مودیفاید) وخوراک دام (تولید خوراک سگ و گربه و آبزیان) و صنایع مختلف دیگر مانند روغن گیری از دانه ای روغنی و… کاربرد دارد.در این دستگاه از مشخصه های گوناگون از جمله دما و فشار برای اکسترود کردن مواد مختلف استفاده می گردد.
اکسترودرها بر اساس نوع عملکرد به اکسترودرهای داغ و سرد طبقه بندی می‌شوند. و بر اساس روش ساخت هم به دو نوع اکسترودرهای تک ماردون و دوماردون تقسیم می شوند.
اساس کار همه دستگاه های اکسترودر شبیه هم است. در همه اکسترودرها مواد دانه‌ای شکل به داخل مخزن ریخته می شوند و بخش مارپیچی شکل دستگاه اکسترودر این مواد را حمل و متراکم کرده ، سپس با انجام فرایندی بر روی مواد ، بلغورها به توده پلاستیکی تبدیل شده، از داخل یک منفذ عبور کرده و به وسیله یک کاتر بریده می‌شود و در نهایت به شکلهای مختلف گلوله ای ، میله‌ای، ، دونات، نواری ، مارپیچی و یا پیوسته تبدیل می‌شود.
اکسترودرهای سرد:
در این نوع اکسترودر محصول بدون آنکه فرآیند پخت روی آن صورت گیرد به ماده نواری شکلی تغییر شکل داده و سپس متورم می‌شود.
در این سیستم، اکسترودر دارای دنده‌های عمیقی است و دستگاه با سرعت کم داخل یک مخزن صاف حرکت می‌کند تا مواد را با اصطکاک کم اکستروده کند. از این سیستم برای تولید خمیرهای شیرین و ماکارونی استفاده می‌شود.
اکسترودرهای داغ:
در این نوع اکسترودر ماده غذایی در یک دیگ که بدنه آن دوجداره و در آن جریان بخار وجود دارد و یا در یک مخزن مارپیچی گرم دارای بدنه دوجداره ، حرارت داده می‌شود. در برخی از انواع این نوع اکسترودر ، از عناصر گرمادهنده القایی الکتریکی برای گرم کردن مخزن اکسترودر استفاده می‌شود.
کاربرد اکسترودرهای تک ماردون :
اکسترودرهای مارپیچی ساده یا تک مارپیچ
این اکسترودرها براساس میزان برشی که بر ماده‌غذایی ایجاد می‌کنند تقسیم‌بندی می‌شوند:
مواد غذایی با برش کم مانند ماکارونی و فراورده‌های گوشتی
مواد غذایی با برش زیاد مانند سریال‌های صبحانه و غذاهای تنقلاتی
مواد غذایی با برش متوسط مانند غذای حیوانات دست‌آموز
کاربرد اکسترودرهای دو ماردون :
اکسترودرهای مارپیچ دوقلو به شکل ۸ در داخل مخزن دوران می‌کنند و بر اساس جهت دوران و مسیری که مارپیچ‌ها به شکل دایره درمی‌آیند تقسیم می‌شوند.
مارپیچ‌هایی که به شکل دایره درمی‌آیند اغلب برای کاربردهای فراوری مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند، دوران مارپیچ‌ها موجب جلو بردن مواد از داخل اکسترودر شده و تشکیل حلقه اختلاط را بهبود بخشیده و از دوران مواد در درون مخزن جلوگیری می‌کند.